გრიბოედოვის 
თეატრი

ა. გრიბოედოვის სახელობის, თბილისის სახელმწიფო რუსული დრამატული თეატრი. პირველი პროფესიონალური თეატრალური ჯგუფი კავკასიაში, უძველესი რუსული თეატრი პოსტსაბჭოთა სივრცეში.

თეატრი დაარსდა თბილისში 1845 წლის 20 სექტემბერს კავკასიის გუბერნატორის, გრაფ მ. ვორონცოვის მოთხოვნით.

ალექსანდრე ჭავჭავაძე იყო პირველი თეატრის დირექტორატის შემადგენლობაში, მიხეილ შჩეპკინმა ჩამოაყალიბა პირველი დასი, ხოლო ალექსანდრე იაბლოჩკინი გახდა პირველი რეჟისორი.

რუსული თეატრის პირველი შენობა ტფილისის საპატიო მოქალაქის გავრიილ ივანოვიჩ თამამშევის ხარჯზე იტალიელი არქიტექტორის ჯოვანი სკუდიერის პროექტით აშენდა. ორნამენტი, თეატრის დარბაზისა და ფოიეს მოხატვა, ჭერის და კედლების დეკორაცია გააკეთა გრიგორი გაგარინმა, მისი საიმპერატორო უდიდებულესობის სასამართლოს მთავარი პალატის, საიმპერატორო ხელოვნების აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტის ნახატების მიხედვით.

ალექსანდრე დიუმა მოწმობს: „ტიფლისის თეატრი, თუ საუკეთესო არა, მაშინ მაინც ერთ-ერთი საუკეთესო თეატრია მსოფლიოში“.

1874 წლის 11 ოქტომბერს დაიწვა თეატრის შენობა, რომელიც 23 წლის განმავლობაში ტფილისის სიამაყე იყო. რუსულმა თეატრმა დაიწყო თამაში საზაფხულო თეატრში, შემდეგ ტფილისის სახელმწიფო თეატრში გოლოვინსკის პროსპექტზე, რომელიც გაიხსნა 1896 წლის 3 ნოემბერს (ახლანდელი ოპერისა და ბალეტის თეატრი). ხოლო 1901 წლის 8 თებერვალს ისაი პიტოევის (ახლანდელი რუსთაველის თეატრი) აგებულ სამხატვრო საზოგადოების თეატრში რუსულმა დასმა სეზონი გახსნა კომედიით „ვაი ჭკუისაგან“

უამრავმა გამოჩენილმა ადამიანმა დაიწყო თავისი კარიერა გრიბოედოვის თეატრიდან! 

XIX-XX საუკუნეების მიჯნაზე. ერმოლოვა, მ. სავინა, ვ. დავიდოვი, კ. ვარლამოვი, ა. იაბლოჩკინა, ვ. კომისარჟევსკაია, ნ. ორლენევი, ძმები ადელგეიმები თამაშობდნენ ტფილისის რუსულ სცენაზე, ვ. მეიერჰოლდი, ა. ტაიროვი, კ. მარჯანიშვილი. პირველი მსოფლიო ომის დასაწყისში შეიქმნა TARTO - რუსეთის თეატრალური საზოგადოების მხატვართა ასოციაცია, 1921 წელს დაარქვეს რუსული აკადემიური თეატრი. მას ალექსანდრე ტუგანოვი ხელმძღვანელობდა, თეატრის დირექტორი კი დიდი ქართველი მწერალი გრიგოლ რობაქიძე გახდა.

1934 წლის ოქტომბერში თბილისის სახელმწიფო რუსულ თეატრს ალექსანდრე სერგეევიჩ გრიბოედოვის სახელი მიენიჭა.

1938 წელს გრიბოედოვის თეატრის დირექტორი გახდა გიორგი ტოვსტონოგოვი. მსახურობდა 1946 წლამდე და დადგა 14 სპექტაკლი. პარალელურად ტოვსტონოგოვი აქტიურად დგამდა სპექტაკლებს თბილისის მოზარდ მაყურებელთა თეატრში და თეატრალური ინსტიტუტის სცენაზე. გიორგი ტოვსტონოგოვი არის თეატრის პედაგოგიკის ფუძემდებელი საქართველოში. აკაკი ხორავამ, რომელმაც შექმნა ეს ინსტიტუტი, მიიწვია თეატრალურ ინსტიტუტში სამსახიობო და სარეჟისორო ოსტატობის მასწავლებლად. საქართველოში უნარების სისტემატიზებული სწავლების საკითხში ყველაფერი ტოვსტონოგოვიდან დაიწყო. ტოვსტონოგოვის მოწაფეების ტიტულს ამაყად ატარებდნენ ისეთი ოსტატები, როგორებიც არიან: მიხეილ თუმანიშვილი, გიგა ლორთქიფანიძე, გოგი გეგეჭკორი, მედეა ჩახავა, თენგიზ აბულაძე, რეზო ჩხეიძე, ნათელა ურუშაძე...  რობერტ სტურუა , თემურ ჩხეიძე, გოგი მარგველაშვილი (ამჟამად გრიბოედოვის თეატრის მთავარი რეჟისორი).

1974 წელს გრიბოედოვის თეატრის ახალი მთავარი რეჟისორი  გახდა ალექსანდრე ტოვსტონოგოვი. ხუთ წელიწადში მან 20 სპექტაკლი დადგა.

ელენა ახვლედიანი, ზახარი ფალიაშვილი, პაველ ლუსპეკაევი, ლეონიდ ვარპახოვსკი, ირინა შტენბერგი, ვასილი შუხაევი, პეტრ ფომენკო, არჩილ გომიაშვილი, ნატალია ბურმისტროვა, მიხეილ თუმანიშვილი, გიგა ლორთქიფანიძე, ვერიკო ანჯაფარიძე, გოგი ქავთარაძე და მრავალი სხვა გამოჩენილი თეატრალური მოღვაწე იდგა გრიბოედოვის თეატრის სცენაზე.

1980 წელს თეატრს ხელმძღვანელობდა გაიოზ (გიზო) ჟორდანია, 1992 წელს გოგი ქავთარაძე გახდა გრიბოედოვის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი.

​1999 წლიდან თეატრს ხელმძღვანელობს ავთანდილ ვარსიმაშვილი, საქართველოს სახელმწიფო პრემიის  ლაურეატი. კ.მარჯანიშვილისახელობის პრემიის ლაურეატი, მეგობრობის ღირსების (საქართველო) ორდენის მფლობელი. გრიბოედოვის თეატრის ბოლო 22 წლის ისტორია არის ათობით ტრიუმფალური გასტროლები ახლო და შორეულ საზღვარგარეთში, მონაწილეობა აქვს მიღებული მრავალ საერთაშორისო თეატრალურ ფესტივალში. ავთანდილ ვარსიმაშვილის სპექტაკლები:  ზოგიერთი მათგანი უკვე ლეგენდად იქცა და მხოლოდ მათი გახსენება შეიძლება: „ოსტატი და მარგარიტა“, „ხანუმა.

 „ჩვენი კერის მცველები“, „გეტო“, ბევრი მათგანი ამშვენებს დღევანდელ რეპერტუარს: „ხოლსტომერი. ცხენის ისტორია“, „ქორწინება“, „რევიზორი“, „ალჟირი“.

2013 წელს გრიბოედოვის თეატრმა მიიღო თეატრის ვარსკვლავის ჯილდო ნომინაციაში საუკეთესო რუსული თეატრი საზღვარგარეთ.

2015 წელს გრიბოედოვის თეატრმა  170 წლის იუბილე მასშტაბურად აღნიშნა. . 170 წლის იუბილეს აღნიშვნა საერთაშორისო მასშტაბის მოვლენად იქცა - თეატრს 45 ქვეყნის კულტურის მოღვაწეებმა მიულოცეს.

2017 წელს თეატრს მიენიჭა კირილ ლავროვის პრესტიჟული თეატრალური პრემია.

გრიბოედოვის თეატრი უკვე რამდენიმე წელია ლიდერობს თანამედროვე ქართული თეატრის კვლევის ცენტრის მიერ ყოველწლიურად შედგენილ რეიტინგებში, როგორც ყველაზე გასტროლირებადი  თეატრი საქართველოში.

გრიბოედოვის თეატრი დღეს არის თეატრალური ბრენდი, თეატრალური დასი სერიოზული რეპუტაციით და დიდი სახელით.

​

​